Opvoeden doen veel ouders vooral vanuit hun hart. Kijken naar je tiener en doen wat je goed lijkt. Bij elk kind is dat anders. Omdat elk kind anders is.
Echter, soms is intuïtie onvoldoende. Opvoeden kan precisiewerk zijn met valkuilen. Daarom is het handig om je ook te laten inspireren door zienswijzen van anderen. Want niet alles wat intuïtief goed bedoeld is, pakt effectief uit. Intuïtie is niet altijd de beste raadgever. Vooral niet als er spanning in de lucht hangt. Dan gaan we soms te kort door de bocht.
Soms zonder oordeel, zonder einddoel een eindje meelopen
De opvoeding van tieners heeft vele facetten. Een daarvan is: ‘even de tijd nemen’. Niet om ze iets te leren of om ze bij te sturen maar om een eindje met ze mee te lopen. Zonder oordeel, zonder einddoel. Soms is de weg ergens naar toe belangrijker dan de eindbestemming.
Dat ‘een eindje met ze meelopen’ wordt in de opvoedliteratuur steunend ouderschap genoemd. Hierbij volg je en sluit je aan bij je kind en steunt daardoor de autonomie. Dit wordt ook wel het affectieve (onvoorwaardelijke ‘ik ben er voor je’) klimaat genoemd. Het is het complementaire deel van leidend ouderschap (het pedagogisch klimaat) waarbij je als ouders verwachtingen en grenzen stelt. Samen vormen ze de autoritatieve opvoedstijl (Maccoby & Martin, 1982, Deković & Prinzie, 2014). Elke ouder heeft een voorkeursstijl en moet wat meer zijn best doen voor de complementaire stijl. Hetgeen vanzelfsprekend is; perfecte ouders bestaan niet.
De valkuil uit bezorgdheid
Bij leidend ouderschap hoort dat we op de hoogte zijn van ‘waar’, ‘met wie’ de tienerzoon of dochter is en ‘wat’ de tiener doet. Onderwerpen die tieners het liefst vermijden te delen met ouders. Een valkuil voor tienerouders is om in contacten voornamelijk de leidende opvoedstijl in te zetten; de contactfrequentie met tieners is lager dan bij jongere kinderen dus als je elkaar tegenkomt is de verleiding tot spervuur groot.
Balanceren tussen steunen en leiden
Opvoeden is balanceren tussen de steunende en leidende opvoedstijl. Regelmatig ook een beetje op de tenen lopen omdat de leidende stijl zich vanuit bezorgdheid op de voorgrond dringt op momenten dat de steunende stijl soms meer geschikt is in deze naar autonomie snakkende levensfase.
Volgens Sieving & Zirbel-Donisch (1990) wordt het zelfbeeld van kinderen positiever wanneer ouders aandachtig naar hun kind luisteren, openstaan voor de gevoelens van hun kind en veroordelend commentaar vermijden. Om dit te realiseren moet de leiding soms even ‘on hold’.
In een recent verschenen blog “25 ways to ask your kids “so how was school today?” without asking them “so how was school today?” (Simple Simon and Company, 2017) worden prachtige voorbeelden gegeven van steunende vragen die een gesprek op gang kunnen brengen. Een aantal staan in onderstaand plaatje aan de linkerkant, de goedbedoelde missers staan rechts.
Opvoeden is voornamelijk je hart volgen. Maar soms, juist als de ouder-kindrelatie wat vitaminen kan gebruiken en je op je tenen moet lopen om de sfeer impulsen te geven, is het wijs er voor je tiener te zijn en te luisteren, zonder te sturen of tips te geven. Dan is warm en oprechte belangstelling tonen voor de denk- en leefwereld van de tiener genoeg.
Literatuur
Deković, M. & Prinzie, P. (2014). Gezin en afwijkende ontwikkeling. In P. Prins & C. Braet (red). Handboek klinische ontwikkelingspsychologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum
Maccoby, E.E. & Martin, J.A. (1982). Socialization in the Context of the Family: Parent-Child Interaction. In E. Hetherington (Ed.). Handbook of childpsychology, vol. 4: Socialization, persnonality ad development (p.1-101). New York, Wiley. 1982
Sieving, R.E. & Zirbel-Donisch S.T. (1990). Development and enhancement of self-esteem in children In: J Pediatr Health Care. Nov-Dec;4(6):290-6.
Simple Simon and Company (2017). http://www.simplesimonandco.com/2014/08/25-ways-ask-kids-school-today-without-asking-school-today.html/
Pingback: Wijs met tieners 2